EN
Quick Links
چالاکبوونەکانی ڕێکخستنی پێداختەکانی کاربنمان لەوەی ڕێکخستنەوەی نوێکەوتنەکانی گواری ئەنرژییەکانی کێشە دەبێت، زۆر لەسەر تەکنەلۆژییەکانی بەتی لیتیومیۆن. بیابینەوە لە سەرەتایییەکانی ئەم بەتەکان لە کارکردنەوەی کاربنەکانی گازەکانی گرینهاوس کەم بوون و کەمکردنەوەی دەستپێدەکردنەوەی لەسەر گەنەتەکردنەوەی ئەنرژییەکانی فوسیلی.
باتریەکانی لیتیۆم یۆن ڕۆڵێکی گرینگ دەگێڕن لە کەمکردنەوەی گازە گەرمخانەییەکان چونکە بەکارهێنانیان بەهێزتر و باشترە لە باتریە کۆنەکانی سەربەستی سەربەست. لێکۆڵینەوەکان نیشان دەدەن کە گۆڕینی تەکنۆلۆژیای لیتیۆم 30 تا 50% کەمکردنەوەی ئەمیسیۆنەکان دەستنیشان دەکات لە سەرەتاوە تا کۆتایی ژیانی باتریەکە. هۆکاری سەرەکی ئەم پێشکەوتنە چیە؟ ئەم باتریانە بە شێوەیەکی بەهێزتر و باشتر کار لەسەر هەڵگرتن و بەکارهێنانی ئەنەرژی دەکەن، کە ئەمەش وای دەکات خانووەکان بتوانن لە سەرچاوە ئەنەرژی نوێ و پاکتر بەکاربهێنن. کاتێک خێزانەکان باتریە لیتیۆمیەکان بەشێک لە سیستەمی هەڵگرتنی ئەنەرژی خانەییان دا نصب دەکەن، دەتوانن زیاتر ئەنەرژی پاکەکە هەڵگرێن، بۆیە دەبێت کەمتر لە ئەنەرژیە گەندەڵەکان وەک نەوت و گاز وای بەکاربهێنن. ئەوا چی دەبێت کاتێک خانووەکان دەست دەکەن بە هەڵگرتنی ئەنەرژی خۆرەوە لەم باتریانە؟ دەبێت بەهێزی کەمتر بێتەوە لە نیازی کارخانە سەربەستەکان کە بە نەوت یان گاز کار دەکەن، کە دەبێتە هۆی سروشتکردنی گریدی برق لە سەردەمێکی زۆر داهاتوودا.
سیستەمەکانی ھەڵگرتنی ئاوەتە یارمەتی خەڵک دەدەن بۆ کەمکردنەوەی بەکارھێنانی خوێنەکانی فسیلی لەڕێی بەکارھێنانی زۆرتر لە سەرچاوە ڕێکخراوەکان وەک هێزی خۆر. لەپێشکەشکردنەکانی ئاژانسی نێودەوڵەتی ھێزەوە، ئەگەر زۆرترین خەڵک ئەم بەتەریەکانی ماڵەوە داڕشێنن، لەوانەیە بتوانین بەشدارییەکی ٢ تا ٣ لەسەدی کەمتر لە داواکردنی جیھانی خوێنەکانی فسیلی لە ساڵی ٢٠٣٠ ببینین. کاتێک پانەلەکانی خۆر هاوبەش بە بەتەریەکانی ماڵی ھەڵگرتنی ئاوەتە دەکرێن، خێزانەکان بەرەنگاری هێزی بەرگەریان دەست دەکەوێت لە ماوەی ڕۆژەکە، لەوانەیە لە کاتانەی کە هەموو کەس بەیەکسانی هێز بەکاردەھێنن. ئەمە ڕۆیشتنی بەرەو پلانتەکانی هێزی نەخۆش دەکەمێنێت. مالکانی ماڵ کە سەرمایەگەڕانی لەم سیستەمانە دەکەن، بەڕاستی بیر لەسەر دەکەن بۆ ئەوەی لە بەرگەرەکانی ھێزی سنتیکەلەیی ئازاد ببن. لەگەڵ ئەوەشە، ماڵەکانی کە ئەم تەکنۆلۆژیایەیان تێدایە زۆرتر دەبنە ماڵێکی سەربازتر لەدژی کەمبوونەوەی هێز و بەڕاستی سەروو زەردەتر دەبن.
باریستویەکانی خۆرەش دەورێکی گەورە لە باشترکردنی کاریگەری پانەلە خۆرەشییەکان دەبینن لە بەرهەمهێنانی چالاکی زیادە کاتێک لەو کاتەدا پێویست نییە. ئەم سیستەمانە هەموو ئەو توانایەی خۆرەشەی زیادە دەگرن کە لە کاتی بەرزی بەرهەمهێنان دا بەرهەم دێت تاکو لە داهاتوودا هەڵوەشانەوە نەکەین. لەگەڵ ئەوەی تەحقیق دەکات دەرکەوێت کە باشترکردنی کاریگەری باریستووەکان دەتوانێت دابەشکردنی پارە لە لایەن بەکارهێنانی خۆرەشەوە تا ٢٠٪ زیاد بکات. ئەم جۆرە باشترکردنە دەریادەکەوێت کە چۆن سەرفی کردن لە باریستووە باشەکان لە ڕوی پارەیەوە چەندی باشە. بۆ ئەنجامی باشتر، زۆرێک لە دابەزانەکان ئێستا بەشەکانی وەک سیستەمی بەڕێوبەری باریستووەکان (BMS) داخڵ دەکەن کە کۆنتڕۆڵی داشارژ و شارژکردنی باریستووەکان دەکەن. ئەم تەکنۆلۆژیایە دوو کاری سەرەکی دەکات: یەکەم، دەمەوێتەوە بەرێچاوەکانی باریستووەکان زۆر بەر لە ئەنجامدانی گۆڕانکاری و دووەم، ئەوەندەی کە ژیانیان دەوەرێت کاریگەرییەکانیان باش دەپارێزێت. لە داهاتوودا، بەکارهێنانی ئەم باریستووەکان بەشێکی زۆر گرینگ لە یەککردنی سەرچاوەکانی تازەکردنەوەی توانا لە ژیانی ڕۆژانەماندا دەبێت.
باتریەکانی ماڵی دەخەن لە ڕۆڵێکی گەورەدا دەبینن بۆ ئەوەی هەڵبەری چالاکی کارەبایی داگیر بکەن کاتێک داوا دەکاتەوە. خانووەکانیش کە ئەم سیستمانەیان هەیە دەتوانن یارمەتی بەرگری لە زۆرباری کارەبایی بەرکەوتوو بەرن. لە ڕاستیدا ئەمەش دەکاتە هۆی کەمبوونەوەی ڕێژەی گەورەیەکی زۆرباری کارەبایی. بە شێوەیەکی بنەڕەتی، ئەوان کارەبایی دەهەڵنگرن کاتێک بەکارهێنانی کەمە و دواتر دەگەڕەنەوە بۆ سیستەمەکە کاتێک هەموو کەس بەکارهێنانی زیادتریان هەیە. ئەمەش یارمەتی دەداتەوە بۆ ئەوەی کارەبایی بەردەوام بەرهەم بێت بەبێ قەیرانەکان. واتە، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی شەبەکەی کارەبایی بەهێزتر بێت لە دژەوەی قەیرانەکان و لە ماوەیەکی درێژدا بیان دەبزێنێتەوە بۆ شێوەیەکی پایدارتر. ئێمە دەبینین کە زۆرترین خانووەکان ئەم چارەسەرانەی باتری بەکاردێنن چونکە شەبەکەکان ناتوانن بەرزی داواکردنەکانی وسایلی نوێ و ئۆتۆمبێلەکانی کارەبایی بەرکەوتن.
IES3060 بە توانایی 30KW دێت و 60KWh شیتی لە خۆ دەگرێت، کە ئەمڕۆ بۆ پێویستییەکانی ماڵ بە تواناییەکی باشی کارلێک دەکات. کاتێک ڕیزی دەرکەوێت یان کاتێک هەموو کەس ئامێرەکانیان دەخاتە کار، ئەم سیستەمە کارەکان بە ڕووکارییەوە دەکاتەوە. بەتەری 60KWh گەشتی لە باری پێویستیەکانی ماڵ دەکات تا دەست بە دووبارەکردن یان لە کاتێکدا کە نرخی کاربەست زیاد دەبێت. ئەوەی ئەم یەکەیە دیاری دەکات ئەوەیە کە چۆن ئاسانە زیاد دەبێت لەگەڵ پێویستییەکانت. بەرەوەکانی ماڵ دەتوانن لە سەرەتا کەم بێنەن و لەگەڵ زیادبوونی مەصرفی کاربەستەکانیان یەکەکانی تر زیاد بکەن. ئەوانەی لە بابەتی بیشتر زانیاری لەسەر IES3060 دروست دەکەن دەبێت ماڵپەڕەکەمان ببینن بۆ تێڕامەکانی تەواو و هەڵبژاردەکانی دامەزراندن.
بە بەڕێکەوتی 50 کیلۆواتی، IES50100 بە باشی کار دەکات بۆ خانوویەکانی گەورە یان ئامێرە گەورەکان کە توانای زۆرتر هەیە. ئەوەی ئەم یۆنیتە بە باشتر کردووە ئەوەیە کە 100 کیلۆوات/سا عەت بەردەوامی توانایی بەردەوامی هەیە، کە دەکرێتە گەورەترین بازنەیەکی بەردەوام کە دەبەزێتەوە لەوەی کە زۆر بەرهەمی لە تۆرمێژەکە دەگرین. خانەکەنەکان کە بەرامبەر زیادبوونی گەرمی دەنگ دەکەن، دەتوانن بە ئاسانی IES50100 بەستەر بە پانەلە خۆرییەکان یان تۆرمێنە بادییەکان. بۆ کەسانی کە دەیەوێت چەپڵەیەکی کەمتر لەسەر دەنیا بنێنن و هەروەها توانای ڕووناکییەکی ڕاستەوخۆ بەدەست بێنن، IES50100 چەند دەستەواژەیەکی باشی پێشکەش دەکات. کەسێک کە بەدەوڵەمەندی دەیەوێت هەموو زانیاریەکانی ئەم مۆدێلە ببینێت، دەبێت وێبگەڕی دەربارەی زانیاریەکانی مۆدێلەکە ببینێت.
بۆ ئامانجەکانی هەڵگرتنی چالاکی خانوو، بەتەریە لیتیۆمیەکانی ١٢ڤ و ٢٤ڤ ڕووبەرێکی بچوک دەگرێنەوە بەڵام هەروەها چالاکیەکانی خانوو بە شێوەیەکی زۆر گونجاو فراوان دەکەن. ئەوەی دیاری کردنی ئەم بەتەریانە دەکات ئەوەیە کە چۆن ئاسانە دەگونجێنە نێو ئامێرەکانی پانەلی خۆرەکانی کە ئێستا هەن یان دەکارێن لەگەڵ ئامێرەکانی چالاکی تر کار بکەن. ئەم بستە بەتەریانە ڕووبەرێکی بچوک دەگرێنەوە بەڵام هەر لەو کاتانەی کە زۆرترین نیازمان هەیە چالاکیەکی بەهێز دەبەخشن. بۆیە خانوویەکانی بچوک یان داپۆدانەکان کە زۆرترین ڕووبەر بەهێز دەکرێت ئەم بەتەریانە زۆر بەکارهێنەریان دەبێت. کەسایەتییەکان کە دڵنیایان لەسەر زانیاریەکانی چالاکی و شیتەڵبوونیان هەیە دەبێت بەشی زانیاریەکانیمان ببینن.
بەتەریە لیتیۆم-ئایۆنییەکان دەمێکی زۆرتر لە بەتەریەکانی قەدیمی لەشی سووتەنەوە دەخەین، کە ئەمەش بەرژەوەندیەکی گەورەی بۆ خۆی دەبێت لە ڕووی چەپترینەوە بۆ سەر ئەرەوە. لەوانەیە سەرەتاییەکان زۆرتر لە سێ جار زۆرتر لە بەتەریە سەرەکییەکان بەدەم بێت، بۆیە کەسان هەر وەک ئەوەیەش ناکۆکن لە بەتەریەکان. لەگەڵ ئامارەکانی NREL دا دەڵێن، ئەم بەتەریانە لە ماڵەکان و کارەکانماندا دەمێکی زۆرتر دەخەین و دەستیان لەو بەتەریە زەرەفە دەگرێت کە دەچنە چەپترینەوە و لە درێژەوە هەڵدەگرێت. کاتێک کەسێک بەتەری لیتیۆم-ئایۆنی دابنێت بەجۆری بۆشترین بەتەری، ئەوا دەستیان لە چەپترینەوە دەگرێت و ئەو کارە دەکات بەبێ ئەوەی ئاگاداریان بێت. تەنها یەکێک لەو هەڵبژاردنە باوەڕپێکردنەوەکانە کە هەم لە ناوچە زیستییەوە و هەم لە ناوچە ئابوورییەوە لە درێژەوە دەستی دەگرێت.
باتریەکانی لیتیۆمی دووبارە بارکردنەوە دەکەنەوە بەرەو پێشخراوی ئەو کۆنچرێتەی ئەقچوواری چەپەڵەییە، چونکە لەبەر ئەوەی پێشتر بەکار دەهێنران کەمتر دەکەنەوە. باتریە سێرەکانی مەودا دەریان دەکەن لە دوای یەکجار بەکارهێنان، بەڵام تەکنۆلۆژیای لیتیۆم پێویستی بە کەمترین ماددە دەکەوێت و لە درێژایی کاتدا کەمترین قەڵبەری دروست دەکات. کەسانی یەکێتی باتری وتوویانەوە ئەوەش دەکەوێت مانەوە بەرەو پێشخراوی چەپەڵەییەکان بەرەو پێشخراوی چەپەڵەییەکان کەمتر دەکەنەوە. هەروەها هەڵوەشاندنەوەی باتریە لیتیۆمیەکان زۆر زوو دەگەڕێتەوە، چونکە زۆرینەی کۆمپانیاکان لەگەڵ ڕێگەکان دەگەڕێنەوە بۆ دووبارە بەکارهێنانی خانەکانی کۆن بەجۆرێک کە لە ڕووی زەویەکانی قەڵبەرەکاندا نەماوێت. ئەم بەرنامە سەرچاوەیەش بە تەنیا سەرچاوەیەکی باوەڕپێکردوو نییە، بەڵکو داواکارییەکی داواکارییەکانیش دەکەوێت کە دەتوانن ئەو داواکارییانەیان بەهێز بکەنەوە بۆ بەرهەمەکان، بەمەش دەتوانن گزینەکانی دەسەڵاتدارییەکانیش بەهێز بکەنەوە لە کاتێکدا دەبەزێت بۆ چارەسەرەکانی سروشتی.
هاوکارییەکانی چالاکی بۆ خانەکان زیاتر دەبن بەهێز کاتێک هاوبەشی لەگەڵ تەکنۆلۆژیای ڕیزمانەکان دەکەن کە یارمەتی دەدەن بە بهترین شێوە بەکارهێنانی هەواڵەکان بەرەوپێش بچن و کارەکان بە ئاسانی بەردەوام بێت. ئەم ترتیبانە دەستگەیشتنی خەڵک دەکەنەوە بۆ ئەوەی چۆن بەرەویان بکەن چەندەیەتی کارهەڵات لە کاتە جیاوازەکان، شتێکی گرنگ لە کاتێکدا هاوسنگاندنی ئەوەی لە دستدا هەیە و ئەوەی پێویستە هەیە. لە کاتێکدا کە پانەلە خۆرییەکان و توربینە بادییەکان زیاتر دەبنە هەڵگیراو لە ناوچەکان، ڕیزمانە زیرەکان بە باشترین شێوە سەرکەوتوو دەبنە هەڵگری ئەو هەواڵە ناپایدارەی کە دەچێتە ناو، کەمکردنەوەی هەواڵی بە بەرکەوتوویی و یارمەتی لە پاراستنی دۆزەخەوە. دانیشتوانەکان کە یەکەکانی چالاکی خۆیان بەم ڕیزمانانە وەصل دەکەن زۆرتر کۆنتڕۆڵ دەکەنەوە بۆ بەرەویاندنی کارهەڵاتی خۆیان. واتە، ئەمە دەگونجێتەوە لە پلانە حکوومییەکانی کە بەرەو ئەو چارەسەرە سروشتییانە دەڕۆن بۆ سەرتاسری وڵات. کاتێک خەڵک ئەم جۆرە سیستەمانە داوا دەکەن، ناکۆکن تەنها دەستیان لە خەرجی بەرگەکان دەکەوێت بەڵکو دەستیان دەکەوێت بەرەو ئەو ئامادەبوونەوەیە کە چالاکی پاک داڕێژێت بەجۆرێکی سەرەکی لەگەڵ نەوتە فسیلییەکان.
هەوڵە نوێیەکانی چاودێی کردن بەرامبەر بەشەکانی بەتەری لیتیۆم-ئایۆن دەگەرێتەوە، سیستەمەکانی داگرتوو دروست دەکەن کە موادیان دەگەرێنرێتەوە بەجێگیرانی لە کۆلکەخانەکان. ئەو بەرنامانە بە تایبەتمەندییەکانیان دەر دەکەون کە چۆن هەم مەسەلەکانی سەروشت و هەم کەمی منبەع دەگرێتەوە، فلزاتی نادر وەک کۆبالت و نیکل دەگەرێننەوە بۆ بەرهەم هێنان لە بەتەری تەلەفۆنە کۆنەکان و بەتەری ماشینەکانی کارەبایی. تەکنۆلۆژیای بەتەری بە زری تەنها دەگۆڕێت، بۆیە شێوازەکانی باشتر بۆ شکاندن و بەکارهێنانی مەودا دەبێتە بەهایەکی زیاد لە کەمکردنەوەی گەردوونی پەیوەندیدار بە بەتەری لیتیۆم-ئایۆن. پشتگیری لەم بەرنامانەی چاودێی کردنەوە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی تەشیشی ئەلیکترۆنی هەروەها سیستەمی بەرهەمهێنانی توانایی سەروشتیتر دروست دەکەن. بە تێبینیکردنی ئەوەی کە چەندە هەوڵەکانی مەبەستیمان بەرامبەر بەتەریە شاردنەرەکان نییە، دۆزینەوەی چارەسەرەکانی چاودێی کردنەوە بەهایەکی زۆرە بۆ پاراستنی ئاستەنگی زەوی بەبێ لەدەستدانی ئەنجامە مۆدەرنەکان.
