EN
Quick Links
بەتەریەکانی LiFePO4 ڕاستەقینە سەرجەمێکی هەیە لە کۆکردنەوەی سەرما لە بەرانبەر فشاردا، کە ئەمەش یارمەتی دەدات لە پاراستنی هەڵدەرەوە لە دۆخە خەطرناکەکانی وەک دەرچوونی گەرمی. هۆکە؟ کیمیای تایبەتیان ناگوزرێت بە ئاسانی تا ئەو کاتەی گەرم دەبن. لە کۆکردنەوەکان دەرکەوتووە کە بەتەریەکان دەتوانن دەوبارەی گەرمی تا ٣٥٠ پلەی سەنتیگراد بەدیاری بەسەر بکەن بێ ئەوەی بەتەنیا بەتەنیا بچنەتە کۆڵەکەوە، کە بەتەریە لیتیۆم-یۆنی سادەییەکان ئەمە ناتوانن لەبەر ١٨٠ پلە بەرەوە بکەن. لەبەر ئەوەی ئەوان گەرمیان ناگرن بە باشی، ئەوا هەڵدەرەوەیان کەمە لە بەتەنیا بچوونەتە کۆڵەکەوە یان دەرچوون. ئەمە بەتەریەکانی LiFePO4 دەکاتە هەڵبژاردنێکی باوەڕپێکردنەوە لە شوێنەکان کە گەرمی هەمیشە کێشەیەکی سەرەکیە، وەک ئۆتۆمبێلە کارەباییەکان و چارەسەرەکانی پاکردنەوەی خۆی لە کارەبای خۆرە. دەرچوونی ئەم تایبەتمەندییە یارمەتی دەدات چونکە ئەمەش یەکێکی زیاد دەکاتە سەلامەتی بێ ئەوەی بەرگەری بچکێنێت.
بەتەریەکانی LiFePO4 گزینەیەکی ئاساڵتربەر بە شێوەیەکی زۆر زۆرتر لە بەتەریەکانی لیتیۆم-یۆنی سێرەتەوە دەدات چونکە لە ماددە ئاساڵترەکانی وەک ئیسکەندەر و فۆسفۆرس دەدرێت نەک لە ماددە زەرەرلێکەوە. ئەوەی کە ئەم بەتەریانە هیچ ماددە زەرەرلێکانەی نا درێژە دەدات واتە کەسانێکی کە کاریان لەگەڵ دەکات ئاساڵتیان هەیە، هەروەها کەمترین زیان بە دۆزەخ دەبێت کاتێک شتێک هەڵە دەکات. پلۆسیەکی تر ئەوەیە کە ئەم بەتەریانە بە شێوەی کیمیایی ئەوەندە ئاساڵتەوە. سەرەڕای ئەوە، کەمەوە دەریان ناکەوێت یان ماددە زەرەرلێکانە لەدەر دەکەوێت لە کاتی حەوادیسەکان. لێکۆڵینەوەکانی بەتەری ئاساڵتی دەربارەی ئەو خەمگەری کەمترە دەربارەی دەناسێنن. بەڵام ئەوەی LiFePO4 بەتەریەکی یەکتەر دەکات ئەوەیە کە چونکە لە ماددە نەخۆشەکانی دروست کرابوونەوە، گەڕانەوە بەرەو سەرچاوەکان سادەتر دەبێت و هەڵوێشاندنەوەیش هیچ ترسێکی نا درێژە دەدات. لە ڕۆژی یەکەمەوە تا کاتێک دەگەنە کۆتایی ژیانیان، ئەم بەتەریانە هەمیشە ئاساڵتیان هەیە بۆ هەموو کەسانێکی کە بەشدارن.
باتری لیتیۆم ئایرۆن فۆسفیت (LiFePO4) لە 1,000 تا 10,000 چارەکانی بارکردن و داخڵکردن دەوە. بە شێوەیەکی زۆرتر لە باتریەکانی سەربەستی کە تەنها 300 تا 1,000 چارەکان دەوە. ئەوەی ئەوەندە ماوەیەکی درێژتر بەردەوام دەبن واتە کەمتر لەوە دەگۆڕدرێن و کەمتر هەڵوێش دەدرێت و پارەیش لەماوەیەکی درێژ دەپارێزێت. کاتێک بە شێوەیەکی باش بار دەکرێنەوە و لە ڕووی گەرمییەکانیاندا هەڵدەوەژێنرێت ئەوا ڕاستەوخۆ لە چەمکە بەرزەکانی کارایی دەگەن. ئەمەش واتە بۆ مەزنکردنی ئەنرژی لە پانەلە خۆرییەکان یان تۆرمە یانەکانی بادیش بەردەوامە. ئێستا دەتوانین ئەو باتریانە ببینین لە سیستەمە کوچەکانی ماڵەوە تا سیستەمە گەورەکانی کارخانە و ئامادەبوونەکان، بەتایبەتیش لەو کاتەیەوە کە مەزنکردنی ئەنرژی سوورەتی سەوزەکان بە بابەتێکی گرینگ لە زۆر بوارەکاندا هەڵگیراوە.
لە چەندین لێکۆڵینەوە دەردەکەوێت کە باتەریەکانی LiFePO4 دەربارەی ٨٠٪ لە توانای سەرەتایی خۆی دەگرێت دوای گەشتنە ٣,٠٠٠ ساکتێکی چارژ، بەڵام باتەریە سیلیۆمیۆنی سادە تەنها دەگەڕێتەوە بۆ ٦٠٪ لە توانا لە خاڵە هاوشێوەکان. هۆکاری ئەم سەرکەوتنە باشترە لەوەدایە کە چۆنیەتی قۆندرۆدی لەناو سەلولەکانی LiFePO4 زۆر قووڵترە، کە بەڵگەنامە چەندین تەکنۆلۆژیای باتەری لە ماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا ئەمە پشتڕاست کردووە. ئەم باتەریانە کەمتر لە کار دەکەن لە کاتێکدا کە هەر چەندە، بۆیە دەمێنێنەوە و بە ئاسووسی لە هەموو بەشێک کار دەکەن. ئێمە دەیانبینین کە هەموو شتێک دەخەریکەن لە تەلەفۆنەکانمانەوە تا سیستەمە گەورەکانی وەک ئۆتۆمبێلە کارەباییەکان و چارەسەرەکانی بەرهەمەوەری تورێدی. قووڵییان کاریگەریەکی باشی لەسەر کۆمپانیاکان دەبێت کە دەیانەوێت لە تەکنۆلۆژیای نوێ سەرف بکەن بێ ئەوەی هەمیشە یەکەکان بگۆڕن، کە بەهەمان شێوە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی هەڵوێستی چاودێری و زیادکردنی کارایی سیستەمەکە.
بەتەریەکانی LiFePO4 زۆر تێکەڵی دەستێن لەبەر ئەوەی لە ماددە زۆرترین و ئاسایشترین بۆ دەریاڵ دەکەن. رێکخراویان بەڕاستی دەبەزێنێتەوە سوکتی چاودێری لەسەر دەریاڵ لە کاتی دروستکردن و دواتر لە کاتی دەرکردنەوە، کە بەتەریەکانی دیکە زۆرتر لە بازاڕدا بەهایان هەیە. ئەوەی ئەم بەتەریانە لە توخمەکانی ووتان و فۆسفۆر دەکەنەوەش ئەوەش دەریشان دەکات کە بتوانرێن بەتەریەکانی دیکە بە باشترین شێوە گەڕانەوە بەکارهێنان بکرێن، کە ئەمەش دەریشان دەکات کە دەریشان دەکات بۆ دروستکەران بۆ داواکردنی بەرگەری نزیکەی ٩٠٪ لە بەتەریەکانی LiFePO4 دووبارە بەکارهێنان دەکرێت بەجۆرێک کە ناچێتە ناو زەرەکان، کە دەبەزێنێتەوە زەرەکان و یارمەتی دەدات بۆ کۆمپانیاکان بۆ ئەوەی شێوازی سەوزتر بەکاربهێنن. ئەوەی ئەم بەتەریانە بە باشی گەڕانەوە بتوانرێت بەکارهێنان بکرێت ئەوەش یەکێکە لە هۆکارەکانی ئەوەی کە LiFePO4 هەتا ئێستا یەکێکە لە هەڵبژاردنە باشەکان بۆ کەسانی کە دەیانەوێت لە بواری چارەسەرەکانی چالاکی پاک دەبینن.
پیلەکانی لیتیۆم فۆسفات (LiFePO4) بەرامبەر بەتەریەکانی سەرەن (lead-acid) کە موادە زیانبارەکانی وەک سەرەن و ئاسیدی سولفوریک لە ناویاندا دەگرێن، تەنها هەڵوەشێنەری کەمتر زیانبار دروست دەکەن. لە مەبەستی ژیانی داهاتوویاندا دەریان چاکەوە، ئەم پیلەیانە کەمترین ئاساری لەسەر دەوروبەر دەهێنن، دەرەوەی ئاساری سیستەمی ئابووری و ئاماری دۆخی کەسەوە بەرەو زیانەکانی کیمیاوی دەکەن. ئەم دەریەوەیەش لەلایەن ئەدارە حکوومییەکانیش دەرکەوتووە کە ڕوونکردووەتەوە چەند ئەکۆلۆژییە ئەم تەکنۆلۆژیایە. ئەم دەرکەوتنەش هەڵگرتنی LiFePO4 لە هەموو بەشێک کە ئاساسییەتی بەرگریکردن لە یاساکانی پاکسازی دەوروبەرەوە دەکات، بە تایبەتی لە بەشی پەرەسازی، گەشت و گوزار و چاودێری کارەبای نوێبەرهەڵدەنەوە، بەوەیە کە کۆمپانیاکان دەیانەوێت ڕێنماییەکانی پاکسازی دەوروبەر بە باشترین شێوە بەجێبهێنن بێ ئەوەی لە لایەن کاراییەوە کەم بکەنەوە و هەروەها گەڕان بە دۆخی بەرچیاکانی بەتەریەکانی سنتەتیکییەکان دەکەن.
بەتەریەکانی لیتیۆم فێروفسفات (LiFePO4) ڕێگەی کارکردنی سیستەمە سۆلارییەکان بە هۆی گرید دەگۆڕن. ئەمانە بە باشی کارلێکی خۆرەکان دەخەنە ناو خانووەکان، بۆیە هێشتا دەربارەی داواکاری زۆر یان خۆر لە نێوان دەستپێکی هەڵدەگرێت. لێدوانێک لە زانکۆی ستانفۆرد دەرکرد کە خانووەکانی کە ئەم بەتەریانە بەکار دەهێنن لە ٣٠٪ چالاکی زیاتر دەست دەکەونەوە لەو خانووەکانەی کە هێنانەوەی تەکنۆلۆژیای کۆنتر بەکار دەهێنن. هۆکە؟ ئەم بەتەریانە دەمێننەوە و کەمتر لە هەڵوەشانەوە دەپارێزن. ئەمەش لە هەر شتێکدا باشە، لە خانووییەکانی کەمەوە تا ئامێرە گەورەکانی پێوەندی بە کارخانەکان یان بیناکانی دەوەرەوە. شتێکی باوەڕکردنەوە ئەوەیە چۆن ئەوانە دەستیان لەسەر داواکاریەکانی ڕۆژانە دەگرێت، بە هەر شێوەیەک بێت، چی لە شەوەکاندا نانی بەیانی بپزێنیت یان ماشینەکانی لە کاتی کارکردندا بەکار بێنیت.
لەگەڵ ئەو کە لە بارەی ئۆتۆمبێلە کارەباییەکان دێت، زۆرینەی دامەزرێنەران بەرەو بەتەریەکانی لیتیۆم-یۆنی LiFePO4 دەگەڕێنەوە چونکە سادەترە بەکارهێنی بەهەڵگرتنەوە. ئەم بستە بەتەریانە دووری زۆرترێکی بەسەر دەچێنن لە نێوان دووبارە بارکردنەوە و دەمەوێت زۆرتر بار بکرێنەوە کە زۆرینەی ئۆفتابهێنەران بە تایبەتی لێی دڵخۆشە. لەگەڵ ئەزمونە داواکراوەکان، ئەم بەتەریانە دەگەنە ٨٠% بارکردن لە نزیکەی نیوە ساتدا، کە ئەوەش لە بازاڕی ئۆتۆمبێلە کارەباییەکانی ئەمڕۆ بەتەنیا دەکاتەوە. چی LiFePO4 ئەوەندە ئاڵۆز دەکات؟ دەمەوێت زۆر بەردەوام بێت، ئاسایشی لە سەرەتاییەتی جیاوازەکاندا هەڵدەوێتەوە، و هەروەها هێزی باشی دەبەخشێت. بێ گومان ئەوەیە کە کۆمپانیاکانی ئۆتۆمبێل هەموو کاتێک لەم تەکنۆلۆژیایە سەرمایە دەنێنەوە کاتێک لەگەڵ بەتەریەکانی ئاسایشی و بەهێز دەگەڕێنەوە کە لە کاتی دەرەوەیەوە کاریگەری لەسەری ناکات.
لەکاتێکدا بەتەریەکانی لیتیۆم فێرات فۆسفات (LiFePO4) دەربەدەری زیاتریان لە سەرەتادا، بەڵام لە ماوەی درێژ داچوونی پارە دەکەن. ئەم بەتەریانە زۆرتر لە بەتەریە ترەکانی لیتیۆم-ئایۆن یان سەربەستی سوڕت دەخایەنەوە و لە ماوەیەکی درێژدا بە باشی کار دەکەن. هەندێک هەژمار لەخۆدەگرێت کە پێشکیشی دەکەن کە کاروبارەکان دەتوانن تا نزیکەی ٣٠٪ پارە لە بەرگەی گۆڕینی ئەم بەتەریانە و هەموو کارەکانی چاککردنەوەیان داچوونیان بکەن، بەپێی لێکۆڵینەوەکانی ئەخلاقی کەرۆمە. نرخی ڕاستەقینە لەو ناوەڕۆکەیەوە دێت کە لە کۆیەکی کاتدا پارە دەخەرجێت، گرنگی زۆری هەیە بۆ کۆمپانیاکان کە دەیەوێت چاکەکانیان دەبینن. کاتێک کاروبارەکانی بازرگانییەکان بەتەریەکانی LiFePO4 بەکاردەهێنن، کەمترین هەڵوەشانیان هەیە لە گۆڕینی بەتەری و بە هەمان شێوە باشترین کارایی لە بەتەریەکان دەست دەکەون.
بەتەریەکانی LiFePO4 بە توندی دەرکەوتن چونکە دواتر لە باتەریەکانی سەرەکییەکان زۆر خێراتر دەبەنەوە و دەکەن کاتێکی کەمتر بۆ تەواو بەرگەریان بپڕێت. ئازموونەکان نیشان دەدەن کە باتەریەکان دەتوانن هەروەها هەڵگری دەرچوونێکی زۆر بەرز بکەنەوە، گەیشتنە سەدەی 3C. چی معنایە؟ ئەمانە ئەنێرژی دەدەن بە خێرا و بە زۆر بە زیانی کەم بە سەرووی دەمەنجییان. ئەمەش لە وێنەکانی وەک ئۆتۆمبێلە کارەباییەکان و سیستەمەکانی خۆرەکاندا بەکار دێت کە دەستگەیشتن بە ئەنێرژی لەخۆگرتووەکە زۆر گرنگە. تەواوکاری خێرایی بەرگەرکردن و بەردەوامی خۆشەویسەکان بەتەریەکانی LiFePO4 دەکەنەوە بە تەواوی ئەو هەوڵانەی کە خەڵک دەوێت کە دەربارەی بەرگەرکردنی ئامێرەکانیان بە خێرا دەست بەکاربێت، هەروەها دەمەنجەکەیان بەردەوامە لە هەر هەنگاودایەتییەکاندا کە سیستەمەکانیان لەسەر بەرگەری دایمی دادەنیشینەوە.