آند داخل یک باتری لیتیوم یونی کارهای مهمی را در دورههای شارژ و دشارژ انجام میدهد و امروزه عمدتاً از موادی مانند گرافیت یا سیلیکون ساخته میشود. گرافیت همچنان ماده اصلی بیشتر آندها باقی مانده است، چون از نظر الکتروشیمیایی خوب عمل میکند و قیمت زیادی هم ندارد. چیزی که گرافیت را خاص میکند، ساختار لایهای آن است که به یونهای لیتیوم اجازه میدهد به راحتی وارد و خارج شوند و این امر باعث کارکرد هموار باتری میشود. سیلیکون پتانسیل بسیار زیادی برای ذخیره انرژی در مقایسه با گرافیت دارد، اما مشکلی هم دارد. وقتی سیلیکون از دورههای شارژ عبور میکند، تمایل زیادی به انبساط دارد و این انبساط میتواند طول عمر باتری را قبل از اینکه دیگر کار نکند، کاهش دهد. دانشمندان سالها است که به این مشکل توجه کردهاند. برخی از تحقیقات اخیر نشان دادهاند که پوشش دادن آند گرافیتی با اکسید سیلیکون باعث افزایش طول عمر آنها بین شارژهای متوالی میشود و این یعنی عملکرد بهتر سیستم باتری در طول زمان.
نوع ماده کاتدی که استفاده میشود نقش مهمی در تعیین مقدار انرژی قابل ذخیره در یک باتری لیتیوم یونی و همچنین مقاومت آن در برابر گرما ایفا میکند. دو گزینه رایج در بازار امروز لیتیوم کوبالت اکساید (LCO) و لیتیوم آهن فسفات (LFP) هستند. در حالی که LCO به باتریها قابلیت ذخیره انرژی بسیار خوبی میدهد، اما زمانی که دما بالا میرود مشکلاتی ایجاد میکند و این موضوع آن را کمتر ایمن میکند. در مقابل، مواد LFP ایمنی بیشتری دارند و در برابر گرما مقاومتر هستند، هرچند این مواد چگالی انرژی کمتری نسبت به سایر مواد دارند. با توجه به تحولات فعلی در بخش باتری، بسیاری از تولیدکنندگان به سمت استفاده از ترکیبات NMC روی آوردهاند که نیکل، منگنز و کوبالت را با هم ترکیب میکنند. این مواد به نظر میرسد تعادل خوبی بین توان خروجی و ویژگیهای ایمنی برقرار کنند. دادههای صنعتی نشان میدهند که حدود 30 درصد از کل باتریهای تولید شده در سطح جهانی امروزه دارای ترکیبی از NMC هستند، که نشان از این دارد که شرکتها بهبود عملکرد و خواص مدیریت حرارتی قابل اعتماد را بهطور فزایندهای ارزشمند میدانند.
الکترولیتهای داخل باتریهای لیتیومی در واقع نقش یک بزرگراه را برای یونها ایفا میکنند، یونها از طریق آن بین مواد آند و کاتد جابهجا میشوند، چیزی که برای عملکرد مناسب باتری ضروری است. در طول تاریخ باتریها، این باتریها بیشتر از الکترولیتهای مایع استفاده کردهاند زیرا این مایعات یونها را به خوبی هدایت میکنند. اما در سالهای اخیر نگرانیهایی درباره مسائل ایمنی به وجود آمده است. اتفاقات زیادی مانند نشت باتری و حتی آتشسوزیها باعث شده است که محققان به سمت توسعه گزینههای جایگزین جامد حرکت کنند. الکترولیتهای جامد ایمنی بهتری فراهم میکنند زیرا به راحتی مشتعل نمیشوند و این امر منجر به کاهش انفجارهای خطرناک باتریهای لیتیومی میشود که گاهی اوقات شاهد آن هستیم. کارهای اخیر منتشر شده در مجلاتی مانند الکتروکیمیکا آکتا نشان میدهد که دانشمندان در حال پیشرفت در زمینه هدایت یونی و همچنین پایداری کلی این الکترولیتهای جامد هستند. در صورت موفقیت، این امر میتواند به معنای باتریهای ایمنتر در تمام دستگاهها از جمله گوشیهای هوشمند و خودروهای برقی در سالهای آینده باشد.
جداکنندههای موجود در داخل باتریهای لیتیوم یونی نقش مهمی در جلوگیری از اتصال کوتاه ایفا میکنند، زیرا با ایجاد یک مانع بین آند و کاتد، از عبور یونها جلوگیری نمیکنند. در سالهای اخیر، نوآوریهای زیادی برای بهبود عملکرد و افزایش ایمنی این جداکنندهها صورت گرفته است. موادی مانند گزینههای دارای پوشش سرامیکی مقاومت حرارتی بسیار بهتری ارائه میدهند، به این معنی که در دماهای بالا به راحتی دچار خرابی نمیشوند. بر اساس یافتههای منتشر شده در مجله علمی غشا، این جداکنندههای پیشرفته در واقع مقاومت داخلی سلول باتری را کاهش میدهند. این امر نه تنها منجر به عملکرد ایمنتر باتری میشود، بلکه کارایی کلی باتری را نیز افزایش میدهد. مطالعات متعددی این موضوع را تأیید کردهاند و نشان دادهاند که طراحی مناسب جداکننده چقدر در افزایش عمر دستگاههای مجهز به فناوری لیتیوم یونی اهمیت دارد.
درک نحوه کارکرد آرایش سری و موازی سلولها تفاوت بزرگی در بهرهبرداری حداکثری از بستههای باتری ایجاد میکند. وقتی سلولها به صورت سری به هم متصل میشوند، یکی پس از دیگری قرار میگیرند که این امر ولتاژ خروجی را افزایش میدهد بدون اینکه ظرفیت کلی تغییر کند. این نوع آرایش در مواردی که ولتاژ بالاتری مورد نیاز است، مانند خودروهای برقی یا برخی سیستمهای نصب پنل خورشیدی، کاربرد مناسبی دارد. از سوی دیگر، اتصالات موازی سطح ولتاژ را تقریباً به میزان تولیدی یک سلول تنها حفظ میکنند اما ظرفیت کلی را افزایش میدهند. این ویژگی آنها را برای استفاده در سیستمهای ذخیرهسازی خورشیدی که نیاز است تا مدت طولانیتری قبل از شارژ مجدد کار کنند، مناسب میکند. انتخاب صحیح واقعاً به نیازهای خاص کاربردی بستگی دارد.
تجربه کنید که سریهایی از تنظیمات را تصور کنید مانند اضافه کردن خطوط بیشتر در یک بزرگراه تا ماشینهای بیشتری (یا ولتاژ بیشتری) بتوانند در عین حال حرکت کنند. تنظیمات موازی متفاوت عمل میکنند، گویی عرض یک جاده موجود را زیاد میکنید تا بتوانید کامیونهای بزرگتری را جابجا کنید (که این افزایش ظرفیت را نمایندگی میکند). به عنوان مثال، در مورد ماشینها، بیشتر تولیدکنندگان خودروهای برقی به سریبندی سری (series wiring) روی میآورند چون موتورهای الکتریکی برای شروع به کار به این افزایش ولتاژ نیاز دارند. اما وقتی به راهکارهای ذخیره انرژی خورشیدی نگاه میکنیم، شرکتها بیشتر دوست دارند از آرایشهای موازی استفاده کنند چون این تنظیمات به آنها فضای ذخیرهسازی بیشتری در کل فراهم میکنند، که اگر بخواهیم سیستمهای انرژی تجدیدپذیر ما در روزهای ابری هم بتوانند انرژی کافی ذخیره کنند، این روش منطقی خواهد بود.
تنظیم دمای مناسب برای کارکرد خوب و ایمن باتریها بسیار مهم است. وقتی باتریها چرخه شارژ و دشارژ خود را طی میکنند، معمولاً داخل آنها گرم میشود. اگر این گرما کنترل نشود، میتواند به طور جدی کارایی باتری را با گذشت زمان تحت تأثیر قرار دهد و حتی منجر به شرایط خطرناکی شود. به همین دلیل، مهندسان سیستمهای خاصی را طراحی میکنند تا از دمای مناسب در داخل بسته باتریها اطمینان حاصل کنند. در اصل دو رویکرد برای خنککردن وجود دارد. روشهای غیرفعال به مواد با هدایت خوب یا مسیرهای بهتر انتقال گرما در طراحی بستگی دارند. خنککاری فعال با اضافه کردن اجزایی مانند فنهای کوچک که هوا را روی سلولها میدمایند یا سیستمهای گردش مایع که به طور فعال گرمای اضافی را از مناطق حساس دور میکنند، یک گام فراتر میروند.
بهبودهای اخیر در فناوری باعث شدهاند که راهکارهای مدیریت حرارتی عملکرد بهتری داشته باشند و میتوانیم این موضوع را در عمل به خوبی ببینیم. به عنوان مثال خودروهای برقی را در نظر بگیرید - بسیاری از آنها اکنون با سیستمهای خنککننده پیشرفتهای که مستقیماً در داخل بسته باتریهایشان ساخته شدهاند، تجهیز شدهاند. این سیستمها باعث میشوند که عملکرد به خوبی ادامه یابد حتی زمانی که نوسانات دمایی قابل توجهی وجود داشته باشد، که این امر به تمدید عمر باتریها قبل از نیاز به تعویض کمک میکند. همچنین از بروز شرایط خطرناکی به نام فرار حرارتی جلوگیری میکنند. بر اساس مطالعات مختلف و آزمایشهای میدانی، این نوع فناوریهای خنککننده واقعاً تأثیر قابل توجهی در عملکرد باتریها دارند. بستههای باتری به خوبی محافظت میشوند و در طول چرخه عمر خود بدون خرابیهای ناگهانی یا کاهش ظرفیت، بهخوبی کار میکنند.
سیستمهای مدیریت باتری یا BMS برای حفظ ایمنی و عملکرد مناسب بستههای باتری اهمیت زیادی دارند، زیرا به طور مداوم چیزهایی مثل سطح ولتاژ و میزان گرمای باتری را کنترل میکنند. بدون نظارت مناسب، مشکلاتی مانند گرمای بیش از حد یا نوسانات غیرعادی ولتاژ ممکن است رخ دهد که هیچکس این اتفاق را در هنگام کار با بستههای باتری دوست ندارد. بیشتر سیستمهای BMS دارای نقاط هشدار داخلی برای دمای خوانده شده و سطح ولتاژ هستند. هنگامی که این اعداد از حدود معمول فراتر روند، سیستم اقدامات ایمنی را فعال میکند تا از خرابیها یا موقعیتهای خطرناک جلوگیری شود. به عنوان مثال باتریهای لیتیومیونی، بسیاری از تولیدکنندگان مکانیسمهای خنککننده خود را طوری تنظیم میکنند که در دمای حدود 60 درجه سانتیگراد فعال شوند. یک مطالعه اخیر از دانشگاه کالیفرنیا نشان داده است که نظارت مناسب توسط BMS در واقع عمر باتری را حدود 30 درصد افزایش میدهد و استفاده از آن را ایمنتر میکند. کنترل این پارامترهای کلیدی باعث میشود باتریهای انرژی خورشیدی عمر بیشتری داشته باشند و بهتر کار کنند که این موضوع برای کاربردهای انرژی تجدیدپذیر بسیار مهم است.
سیستمهای مدیریت باتری (BMS) نقش کلیدی در هماهنگ کردن عملکرد صحیح تمام سلولهای کوچک داخل باتریهای خورشیدی دارند، عمدتاً از طریق کنترل بهتر زمان تخلیه و شارژ آنها. وقتی انرژی بهطور یکنواخت در سراسر بسته باتری توزیع شود، این سیستمها واقعاً در میزان ذخیرهسازی واقعی انرژی خورشیدی تفاوت ایجاد میکنند. برخی مطالعات نشان میدهند که تنظیم مناسب BMS میتواند بهرهوری ذخیرهسازی را تا حدود 15 درصد افزایش دهد. برای کاربردهای واقعی، این موضوع دوگانه معنا دارد: عملکرد بهتر کل سیستم و عمر طولانیتر باتریها. چه کسی خواهان نصب پنلهای خورشیدی در خانه باشد و چه در پروژههای بزرگتر مشغول باشد، نصب یک BMS مناسب تفاوت بزرگی ایجاد میکند. بدون آن، مردم مجبور میشوند باتریها را بیش از حد جایگزین کنند، به جای اینکه از عملکرد پایدار سیستم خورشیدی خود در طول سالها لذت ببرند.
شیمی باتری در نحوه عملکرد آنها اهمیت زیادی دارد، به ویژه در مجموعههای انرژی خورشیدی. بیشتر باتریهای لیتیوم یونی معمولی دارای موادی مانند اکسید لیتیوم کبالت یا اکسید لیتیوم منگنز درون خود هستند. اما بستههای باتری مخصوص خورشیدی تمایل دارند به جای آن از چیزی به نام لیتیوم فروفسفات (LiFePO4) استفاده کنند، زیرا این ماده ویژگیهای ایمنی بهتری فراهم میکند و در طول زمان دوام بیشتری دارد. تفاوت در ترکیب شیمیایی به این معنی است که این باتریهای خورشیدی میتوانند تعداد بیشتری چرخه شارژ و دشارژ را نسبت به نسخههای استاندارد لیتیوم یونی تحمل کنند. مطالعات نشان میدهند که LiFePO4 در واقع عمر چرخهای طولانیتری را فراهم میکند و مقاومت بهتری در برابر گرما نیز دارد، که این موضوع برای سیستمهای ذخیرهسازی خورشیدی فوقالعاده مهم است، زیرا نیاز است تا به طور منظم در طول ساعات روز کار کنند. همه این عوامل باعث بهبود کلی در عملکرد و همچنین طول عمر بیشتری میشوند، بنابراین تعجبآور نیست که چرا بسیاری از مالکان خانه که به دنبال گزینههای خورشیدی هستند، به سمت فناوری LiFePO4 برای نصبهای خانگی خود جذب میشوند.
در زمان مونتاژ باتریهای خانگی برای سیستمهای خورشیدی، چندین عامل وجود دارد که اگر بخواهیم این باتریها در طول زمان به خوبی کار کنند، باید به آنها توجه کرد. مهمترین مواردی که معمولاً مورد بررسی قرار میگیرند شامل تعداد دفعات شارژ و دشارژ قبل از فرسودگی باتری، سرعت شارژ شدن و نوع خروجی توان در طول این چرخهها میشود. تمام این عوامل روی بهرهوری و دوام باتری خورشیدی در عمل تأثیر میگذارند. طراحیهای مناسب باید بتوانند با تغییرات نیازهای انرژی خانگی سازگار شوند و در عین حال لحاظ کارایی خود را حفظ کنند. به عنوان مثال، محصول Tesla Powerwall استقبال زیادی از سوی مالکان خانهها برای دستیابی به راهکارهای مطمئن ذخیره انرژی داشته است. این دستگاه، انرژی خورشیدی اضافی تولید شده در طول روز را ذخیره کرده و در زمانهایی که قیمت برق بالا میرود یا دسترسی به شبکه محدود است، آن را به داخل خانه بازمیگرداند. بررسی کاربردهای واقعی مانند این موضوع به ما کمک میکند تا ببینیم چرا انتخابهای طراحی خاصی در طولانیتر کردن عمر باتری و بهبود عملکرد کلی سیستمهای خورشیدی خانگی چنین تأثیر بزرگی دارند.
دنیای باتری witness شده است تغییرات اساسی بسزایی بخاطر توسعه های جدید در آند سیلیکونی. این آندها قابلیت ذخیره سازی بسیار بهتری نسبت به آند گرافیتی قدیمی ارائه می دهند. سیلیکون ظرفیت نگه داشتن تقریباً ده برابر لیتیوم یون را نسبت به گرافیت دارد، که به معنای افزایش قابلیت کلی باتری است. تولید کنندگان لوازم الکترونیکی و شرکت های خودرویی الکتریکی (EV) قبلاً با استفاده از تکنولوژی آند سیلیکونی همراه شده اند چون محصولاتشان بین هر دو شارژ دوام بیشتری دارند و عملکرد بهتری نیز از خود نشان می دهند. یک مطالعه منتشر شده در مجله Journal of Power Sources بهبود هایی را نشان داد که ظرفیت را تقریباً 40 درصد افزایش می دهند، بنابراین این باتری ها برای دستگاه هایی که نیاز به انرژی زیادی دارند، بسیار مناسب هستند. این تکنولوژی تنها در شارژ تلفن ها و ماشین ها کاربرد ندارد، بلکه در پیشرفت سیستم های باتری خورشیدی نیز کمک شایانی کرده است. خانه های بیشتری از این راه حل های ذخیره سازی خورشیدی استقبال می کنند، چون این گزینه ها امکان جذب نور خورشید در طول روز و استفاده از آن در شب یا روزهای ابری را فراهم می کنند.
الکترولیتهای حالت جامد در مقایسه با الکترولیتهای مایع قدیمی، دستاورد بزرگی محسوب میشوند و ویژگیهای ایمنی بهتر و عملکرد کلی بهبود یافتهای را برای باتریهای امروزی به ارمغان میآورند. مزیت اصلی؟ دیگر هیچگونه نشتی وجود ندارد! علاوه بر این، این الکترولیتها دچار آن حادثه خطرناک حرارتی به نام Thermal Runaway نمیشوند که بسیاری از طراحیهای کنونی باتری را تحت تأثیر قرار میدهد. این تغییر رویکرد باعث میشود تولیدکنندگان به مایعات قابل اشتعال کمتر وابسته باشند و در نتیجه بستههای باتری بسیار پایدارتری ایجاد شود. بر اساس تحقیقات منتشر شده در نشریه Journal of Materials Chemistry A، این گزینههای حالت جامد عمر طولانیتری دارند و مقاومت بهتری در برابر گرما نیز از خود نشان میدهند که این موضوع برای گوشیها، لپتاپها و به ویژه خودروهای برقی بسیار مهم است. چیزی که این الکترولیتها را بیشتر متمایز میکند، توانایی آنها در تحمل شرایط بسیار سخت بدون خرابی است. همچنین شروع به دیدن این فناوری در سیستمهای ذخیرهسازی خانگی انرژی خورشیدی نیز شده است، جایی که اطمینانپذیری زمانی که به تکنولوژی پیشرفته لیتیوم یونی برای نیازهای روزانه به انرژی اتکا میکنید، اهمیت زیادی دارد.